diz sakatlıkları

ışıl ayben in fenerbahçe derbisinde diz çapraz bağları koptu.. gazetelerden sıkça duyuyoruz.. yan bağlar, çapraz bağlar ve meniscüs.. bu oluşumların esnemeleri ve yırtılmaları, kopmaları kulak aşinalığımız olan rahatsızlıklar.. diz rahatsızlıkları na şöyle bi derinlemesine dalalım.. sizlerin de anlayacağı dilden hem yapıları hem de hastalıkları anlatmaya çalışıcam..

uyluk(femur) ve kaval kemiği (tibia) arasındaki yük taşıyan kıkırdak yüzeyler, menisküs denilen iki esnek kıkırdaktan yapı ile korunur ve desteklenir. Menisküsler “C” harfi biçimli ve kuş yuvası biçiminde kenarları yüksek ortası ince bir yapıdadır. Bu yapı yuvarlak femur ile düz tibianın yapısal uyumunu sağlar, binen yükün tüm eklem yüzeyine dağılmasını sağlar,gelen darbeleri emer, eklemin sabitliğine yardımcı olur. hani "bende meniscüs var" derler ya.. aslında herkesin 2 adet meniscüsü vardır.. olan "meniscüslerdeki yırtıklardır"

Bağlar diz eklemini sabitleyen ana yapılardır. Birbirlerinden tamamen ayrı yapılar olan bağlarla tendonları karıştırmamak gerekir. Bağlar her iki ucu kemiğe yapışan sabit yapılardır, sınırlı esneklikleri vardır. Tendonlar ise bir uçları kemiğe yapışan, diğer uçları adeleyle devam eden, adelenin hareketini kemiğe ileten yapılardır.

Yan bağlar dizin iç ve dış yanlarında bulunur ve dizin her iki yana açılmasını önler. Dış yan bağ dışında dizin dışa açılmasını engelleyen dizin arka-dış köşesinde bağlar ve popliteus (diz arkası kas) tendonundan oluşan arkayan kompleks denilen bir ek yapı vardır. Bu yapının zedelenmesine ait bulgular ve tedavi gözden kaçabilir. Ön çapraz bağ tibia ile femuru tam orta noktadan birbirine bağlar. Fonksiyonu dizin dönme hareketlerini kısıtlamak ve tibianın öne hareketini engellemektir. Arka çapraz bağ tibianın arkaya hareketini önler.

işte bütün bu yapıların boylarının uzaması-genleşmesi- (esneme muhabbeti), yırtılması ve kopması tamiri zor bir grup hastalık meydana getirir.. bir de bu yapıların hemen altlarında bursa dediğimiz yastıkçıklar mevcuttur.. bazen dizimizin yan tarafına dokunuruz ve acır ya.. işte bu gibi problemler genelde bursit dediğimiz oradaki yastıkçıkların iltihabıdır..

meniscüsler yırtılırsa tibia-femur lar birbirlerine sürteceği için uzun süre diz bükük oturmada, merdiven çıkmada ve toğuğu popoya değdirmede problem yaşanır.. meniscüsler kopacak yapılar değildir ve hilal şeklinde bu iki kemiğin üzerini sararlar.. bütün diz rahatsızlıklarında olduğu gibi sürtünmeyi azaltmak için diz eklem sıvısı refleks olarak fazla üretilir ve diz şişer.. tamam bu savunma mekanizmasıdır aslı tedaviyi de zorlaştırmaması için çok da fazla şişmesini istemeyiz.. demek ki kural 1.. ne gibi bir diz rahatsızlığı yaşarsanız yaşayın vakit kaybetmeden soğuk uygulama yapıyorsunuz..

çapraz bağlar yırtılır ya da koparsa.. işte en ciddi diz problemi budur.. iki kemiğiğ bir arada tutan bu bağların kopması demek o bacağın off olduğu anlamına gelir.. fazla zedelenme yoksa hemen operasyona alınır ve kemiklere dikilir.. eğer varsa dana-domuz gibi hayvanlaradan yapay bağlar alınır ve takılır.. ilhan mansız ve ronaldo örneklerinde olduğu gibi..

yan bağlar yırtılır ya da koparsa.. dizin en çok travmaya maruz kalan bağlarıdır bunlar.. çünkü dış ortamla direk temas halindedirler.. esnemeleri ya da yırtılmaları lokal tedavilerle (ağrı kesici krem ve hap) fazla vakit almadan iyileşebilirler.. kopmaları halinde bcak içe ya da dışa bükey hal alır ve acil operasyon gerekir..